Son güncellenme : 09.06.2020 - 09:00
Akıllı Sözleşme (veya kriptokontrat),belirli koşullar altında taraflar arasındaki dijital varlıkların transferini doğrudan ve otomatik olarak kontrol eden bir bilgisayar programıdır. Akıllı sözleşme, sözleşmeyi otomatik olarak uygularken geleneksel sözleşme ile aynı şekilde çalışır. Akıllı sözleşmeler, yaratıcıları tarafından tam olarak oluşturuldukları (kodlandığı, programlandığı) gibi yürütülen programlardır. Tıpkı geleneksel bir sözleşmenin yasa ile uygulanabilir olması gibi, akıllı sözleşmeler de kodla uygulanabilir.
1994 yılında, bir bilim adamı ve bir kriptograf olan Nick Szabo, akıllı sözleşmeler için merkezi olmayan defter uygulamasını tanıdı. Bu sözleşmelerin sistemde depolanıp çoğaltılabileceği ve Blockchain’i oluşturan bilgisayar ağı tarafından denetlenebileceği koduyla yazılabileceğini teorize etti. Bu akıllı sözleşmeler ayrıca dijital varlıkların belirli koşullar altında taraflar arasında aktarılmasına da yardımcı olabilir.
Akıllı Sözleşmeler Nasıl Çalışır?
Akıllı bir sözleşme, blockchain‘in güvenlik kodlaması ile yapılan dijital bir sözleşmedir. Akıllı sözleşmede, akıllı sözleşmede belirtilen şartların oluşmasını tetiklemek için kesin bir olay dizisi gerektiren kodla yazılmış ayrıntılar ve izinler bulunur. Ayrıca sözleşmede son teslim tarihlerini getirebilecek zaman kısıtlamalarını da içerebilir.
Bu sözleşme, şeffaf, değişmez, ucuz ve merkezi olmayan hale getiren Blockchain’e yerleştirilmiştir. Her akıllı sözleşmenin adresi blockchain’de vardır.
Bitcoin ağı, bir kişiden diğerine değer aktarmak için bir tür akıllı sözleşme kullanan ilk şirketti. İlgili akıllı sözleşme, aktarılacak değer miktarının gönderen hesabında gerçekten kullanılabilir olup olmadığını kontrol etmek gibi temel koşulları kullanır. Daha sonra, daha güçlü olarak kabul edilen ethereum platformu ortaya çıktı. Çünkü geliştiriciler / programcılar Turing-complete dilinde özel sözleşmeler yapabilirler. Bitcoin ağında yazılan sözleşmelerin, Turco (eksik bir dilde) yazıldığına ve Bitcoin ağındaki akıllı sözleşmelerin uygulanmasının potansiyelini kısıtladığına dikkat edilmelidir.
Akıllı sözleşmelerin arkasındaki fikir oldukça basittir. Basit bir mantık temelinde yürütülürler, örneğin IF-THEN:
▪︎ Bana A nesnesini gönderirseniz, para (kripto para biriminde) size aktarılacaktır.
▪︎ Belirli bir miktarda dijital varlığı (örneğin, Ethereum, Bitcoin gibi kripto para birimi) aktarırsanız, A nesnesi size aktarılacak.
▪︎ İşlemleri bitirirsem, sözleşmede belirtilen dijital varlıklar bana aktarılacak.
Akıllı sözleşmelere zaman faktörünü dahil etmek için WHEN kısıtlamasını ekleyebiliriz. Bu akıllı sözleşmelerin, sözleşmenin imzalanması için ne zaman yerine getirilmesi gerektiği koşullarının belirlenmesine yardımcı olduğu görülebilir. Ayrıca, akıllı sözleşmenize ne kadar IF veya THEN ekleyebileceğiniz konusunda bir sınırlama yoktur.
