Ethereum Sarı Kağıt (Yellow Paper) nedir?

Yayınlanma: 14-05-2025 20:17

Ethereum ağı, lansmanından bu yana sadece bir kripto para sistemi olmak düşüncesine sahip olmamış, aynı zamanda merkeziyetsiz uygulamalar, akıllı sözleşmeler ve DeFi protokolleriyle blokzincir dünyasında devrim yaratan bir platform olma hedefini sürdürmüştür. Bu yapının teknik ve matematiksel temellerini açıklayan en kapsamlı doküman ise Ethereum Yellow Paper, yani Ethereum Sarı Kağıt olarak bilinmektedir. White paper’dan (white paper) farklı olarak, yellow paper doğrudan Ethereum’un iç yapısını, işlem mantığını ve sanal makine işleyişini formel bir dille tanımlayan teknik bir dokümandır.

Ethereum Sarı Kağıt, 2014 yılında Ethereum’un kurucularından biri olan Dr. Gavin Wood tarafından yazılmıştır. Vitalik Buterin’in kaleme aldığı white paper, Ethereum’un vizyonunu ve kullanım alanlarını genel hatlarıyla ortaya koyarken; yellow paper, bu vizyonun nasıl teknik olarak hayata geçirileceğini gösteren ve mühendislik örneklerine atıflarda bulunan bir teknik dökümanıdır. Ethereum Virtual Machine (EVM), gas hesaplamaları, opcode işleyişi, veri yapıları ve blok üretim süreçleri sarı kitapta matematiksel notasyonlarla detaylı şekilde açıklanır.

Ethereum Sarı Kağıt ne içeriyor?

Ethereum Sarı Kağıt, özellikle geliştiriciler, mühendisler ve araştırmacılar için referans niteliğinde kabul edilen bir teknik dokümandır. Teknik olarak içerdiği bazı temel bölümler şunlardır:

• Ethereum Sanal Makinesi (EVM): Her akıllı sözleşmenin çalıştığı çekirdek yapının tanımı. Bellek, yığın ve depolama alanlarının nasıl çalıştığı bu belgede açıklanır.
• Gas Maliyeti ve Hesaplama: İşlemlerin neden belirli miktarda gas harcadığı ve bunun nasıl ölçüldüğüne dair hesaplamalar.
• Blok Yapısı ve Zamanlama: Blok başlığı, transaction listesi, nonce, timestamp gibi detaylar.
• PoW Dönemi Teknikleri: Ethereum’un madencilikle çalıştığı döneme ait zorluk hesaplamaları ve nonce çözüm süreci.
• Opcode’ler: Solidity gibi yüksek seviye dillerin derlendiği düşük seviye EVM komut seti.

Ethereum merge Ethereum Sarı Kağıt’ta yer alıyor mu?

Ethereum Sarı Kağıt’ın önemi, yalnızca başlangıçtaki PoW temelli sistemle sınırlı tutulmayarak uzun vadeli planlara uyumlu bir şekilde geliştirilmiştir. Ethereum, 15 Eylül 2022’de gerçekleşen Ethereum Merge güncellemesiyle birlikte, ağ Proof of Work konsensüsünden Proof of Stake sistemine geçişini tamamladı. Bu değişiklik, yalnızca blok üretim mekanizmasını değil, aynı zamanda ağın ekonomik teşvik modelini de değiştirdi. Sarı kağıt, bu güncellemeler doğrultusunda revize edilerek yeni konsensüs mantığını ve blok zamanlamasını da içermeye başlayarak güncelliğini korudu.

Ethereum Merge sonrası, madencilik ortadan kalktı. Artık ağdaki işlemleri doğrulayanlar Ethereum 2.0 kapsamında stake eden doğrulayıcılardan oluşmaktadır. Bu durum, gas hesaplamalarının ve işlem onay sürelerinin değişmesine neden oldu. Ethereum Sarı Kağıt, tüm bu geçişleri teknik düzeyde yansıtarak geliştiricilere PoS sonrası sistemin nasıl işlediğini anlamaları için temel sunar.

Ethereum Sarı Kağıt neden önemlidir?

Sarı kağıt yalnızca teorik bir belge olma niteliği taşıyan sıradan bir doküman değildir. Özellikle akıllı sözleşmelerin çalışma mantığını anlamak isteyen geliştiriciler için zorunlu bir kaynaktır. Çünkü bir akıllı sözleşmenin nasıl yürütüleceği, hangi opcode’lerin çağrıldığı, hangi işlemlerin ne kadar gas harcadığı doğrudan bu belgede açıklanır.

Ayrıca Merkeziyetsiz Finans (DeFi) uygulamaları ve merkeziyetsiz finans coin’leri gibi protokoller, Ethereum altyapısında akıllı sözleşmeler aracılığıyla çalıştığı için, sarı kağıt bu sistemlerin güvenliği ve verimliliği için doğrudan etkili bir kaynaktır. Teknik ekiplerin yanı sıra yatırımcılar ve denetçiler de bu belgeye başvurarak sistem davranışını analiz edebilir.

Yazar Hasan Hüseyin Lif hakkında :

Ekonomi, blockchain ve kripto para alanlarında uzmanlaşmış bir yazar olarak, dijital finans dünyasındaki yenilikleri yakından takip etmekteyim. Üç yılı aşkın bir süredir KoinFinans bünyesinde kripto para piyasasına ilişkin güncel haberler, analizler ve sektörel gelişmeler üzerine içerikler üretmekteyim. Blockchain teknolojisinin ekonomik yapılar üzerindeki etkilerini, DeFi, NFT'ler ve merkez bankası dijital paraları gibi yenilikçi alanları kapsayan derinlemesine analizler sunarak sektördeki dönüşümleri değerlendirmekteyim.