ABD’de yaşam pahalılığına dair karamsarlık derinleşiyor. Wall Street Journal/NORC anketi, Amerikalıların yalnızca yüzde 25’inin “yaşam standardını yükseltme şansı iyi” diyenler arasında yer aldığını ortaya koydu. Rakam 1987’den bu yana en düşük oran. Katılımcıların üçte ikisinden fazlası, çocuklarının kendilerinden daha iyi bir hayata sahip olacağına inanmıyor. Tabloda geniş bir toplumsal mutabakat var. Farklı yaş, gelir ve eğitim grupları benzer tonda konuşuyor.
Rekor düşüş ve yaşam standardı umudu
WSJ/NORC verileri, yukarı yönlü hareket alanına dair inancı tarihsel dipte gösteriyor. “İleride refah artışı görürüm” diyenlerin payı yüzde 25’te kaldı. Anket serisinin başlangıcından beri görülmeyen bir seviye. Kuşaklar arası beklentiler de zayıf. Katılımcıların yüzde 75’inden fazlası gelecek neslin daha iyi yaşamayacağını düşünüyor.
Kafa karışıklığı yalnızca dar bir kesime ait değil. Erkekler ve kadınlar, gençler ve yaşlılar, üniversite mezunları ve olmayanlar, 100 bin dolar üzeri hane geliri olanlar ve altında kalanlar aynı resme işaret ediyor. Beklenti setindeki bu yaygın kopuş, tüketici güveninin kırılgan kaldığını hatırlatıyor.
Amerikan rüyasına inançta keskin erozyon
Çalışan kazanır fikrine destek zayıflıyor. Ankete göre yaklaşık yüzde 70, Amerikan rüyasının artık geçerli olmadığını ya da hiç gerçek olmadığını düşünüyor. Rakam son 15 yılın zirvesi. Erişilebilirlik algısı barınma, eğitim ve sağlık maliyetleri altında daha da bozuluyor.
Günlük harcama eğilimleri canlı kalsa da duygu durumu zayıf. Piyasayı izleyen yorumlarda, tüketici psikolojisinin pandemi sonrası dönemde kalıcı bir temkinliliğe döndüğü vurgulanıyor. Fiyat baskıları, konut ulaşılabilirliği ve geleceğe dair kaygılar anlık veri iyileşmelerini gölgeliyor.
Ekonomik veriler ve algı arasındaki makas açılıyor
Manzara tamamen karanlık değil. Ekonomiyi “iyi/çok iyi” görenlerin oranında geçen yıla göre sınırlı artış var.
Yine de enflasyon, iş güvencesi ve konut maliyeti gibi başlıklar hissiyatta baskın geliyor. Algı ile makro göstergeler arasındaki mesafe açılıyor. Bu makas kapatılmadan güvenin kalıcı toparlanması zor görünüyor. Ancak gelinen noktada kripto paraların da çok umut olmadığı bir aşamadayız.
