10 Ekim Cuma gecesi yaşanan sert çöküşte bazı altcoinlerin Binance üzerinde anlık olarak “0”a inmesi panik yarattı. Aynı tokenlar diğer borsalarda değerini korudu ve dip yapmadı. Olay sistemsel gecikmelerle birleşen yüksek kaldıraçlı tasfiyelerin zincirleme etkisine bağlandı. Kısa sürede 20 milyar doları aşan tasfiye, 1,6 milyon yatırımcıyı vurdu.
Binance’te sıfır fiyatın arka planı
Piyasa 10 Ekim’de FTX sonrası en sert düşüşünü yaşadı. Kripto para piyasasının toplam değeri saatler içinde yaklaşık 850 milyar dolar eridi. Bitcoin 124 binden 102 bin dolara kadar sarktı. Ancak asıl hasar, ATOM, IOTX ve ENJ gibi altcoinlerin Binance’te dakikalar içinde 99,99–100% gerilemesiyle görüldü.
Aynı anda diğer büyük borsalarda bu coinler sıfırı görmedi. Örneğin ATOM rakip platformlarda yaklaşık %53 düşerken, IOTX %46 ve ENJ %64,5 kayıpla dibe indi ama değerini korudu. Sapma, borsa içi likidite ve emir eşleştirme tarafındaki dengesizliğe işaret etti.
Kaldıraç, teminat ve likidite boşluğu
Arthur Hayes’e göre büyük borsalar, çapraz teminatlı (cross-margin) pozisyonlardaki teminatları hızla tasfiye etti. Fiyat düştükçe teminat satışı arttı; satışlar yeni satışları tetikledi. Kar topu etkisi oluştu.
Aynı anda Binance tarafında yoğunluk nedeniyle bazı hesaplar dondu, stop emirleri çalışmadı, eşleşmeler gecikti. Piyasa yapıcıların gecikme yüzünden fon çektiği iddiası, alış tarafını daha da zayıflattı. Birkaç saniyeliğine de olsa “alıcı yokluğu” oluşunca ekranda “0” fiyatlar belirdi. 2017’de GDAX’te Ethereum’un 0,10 dolara inmesine benzeyen bir “ani çöküş” örüntüsü yaşandı.
Binance’in özrü ve tazminat çerçevesi
Binance eş-kurucusu Yi He ve CEO Richard Teng, aşırı oynaklık sırasında bazı kullanıcı işlemlerinde sorunlar yaşandığını kabul edip özür diledi. Şirket, platform veya sistem arızasına “doğrudan bağlanabilen” zararları tazmin edeceğini; fiyat dalgalanmasından kaynaklı kayıp ya da gerçekleşmemiş kârların kapsam dışı olduğunu duyurdu. Kısacası, teknik kusur kanıtlanırsa ödeme var; piyasa riski kullanıcıda.
Bundan sonrası için iki kritik başlık öne çıkıyor: teminat fiyatlamasının sağlamlaştırılması ve yoğunluk anlarında emir defterinin alıcıyla dolu kalmasını sağlayacak piyasa yapıcı çerçevesi. Aksi halde kaldıraç-yoğun dönemlerde benzer “anlık boşluklar” yeniden görülebilir.
