Merkeziyetsiz yapısı gereği, Bitcoin işlemleri geleneksel finansal sistemlerin dışında gerçekleşse de, pek çok ülke bu faaliyetleri artık bir ekonomik olay olarak değerlendirmekte ve vergi düzenlemelerini bu doğrultuda şekillendirmektedir.
Bitcoin ile yatırım yapma konusunda birçok yasal dayanak bulunsa da Bitcoin ödemeleri ve Bitcoin yatırımında vergi ödemek gerekir mi sorusunun cevabı net bir şekilde cevaplanamamaktadır.
Türkiye’de Bitcoin ile ödeme yapmak yasak
Türkiye’de kripto para ve Bitcoin ile ödeme almak ve yapmak resmen yasak olsa da bu konuda gelişmeler devam ediyor. Bununla birlikte, Hazine ve Maliye Bakanlığı, BDDK, SPK ve MASAK gibi kurumlar sektörü yakından takip ederek özellikle Avrupa Birliği’ndeki gelişmelere oldukça hızlı bir şekilde ayak uydurmaktadır.
2021 yılında yapılan bir düzenlemeyle kripto paralar “ödeme aracı” olarak yasaklandı, ancak bu sadece doğrudan Bitcoin ile mal/hizmet alımını kapsıyor. Dolayısıyla örneğin bir işletme BTC ile ödeme kabul ederse, bu işlem teknik olarak yasa dışı değil ancak finansal altyapı kullanılamıyor (örneğin POS sistemleri ya da ödeme servis sağlayıcıları).
Vergisel açıdan ise, Bitcoin ile gelir elde eden kişi ya da kurumların bunu beyan etmesi bekleniyor. Ancak Türkiye’de “Bitcoin ile ödeme yaptım” diyerek bir sermaye kazancı üzerinden beyan yapılması veya KDV hesaplanması gibi uygulamalar henüz netlik kazanmış değil. Bu belirsizlik, kullanıcılar açısından gri bir alan yaratıyor. Ancak MASAK, kripto para işlemlerinin kara para aklama ve terör finansmanı kapsamında izlenebileceğini açıkça belirtiyor. Bu nedenle, yüksek hacimli işlemler ya da işletme bazlı ödemelerde kayıt dışı kalmak ciddi yaptırımlar doğurabilir
Bitcoin işlemleri vergilendirilebilir mi?
El Salvador haricinde hiçbir ülke Bitcoin’i resmi bir para birimi olarak kabul etmedi. ABD başta olmak üzere birçok ülke stratejik rezerv olarak Bitcoin tutmayı düşünüyor veya operasyonlar sonucu elde edilen kripto paraları ellerinde tutmaya devam ediyor. Ancak genel olarak devletler Bitcoin’i bir para birimi olarak kabul etmemektedir. BTC daha çok dijital varlık veya dijital bir mülk olarak kabul edilmektedir. Bazı ülkelerde Bitcoin kullanarak ödeme yapmak bu maksatla mülk satışı olarak yorumlanarak vergilendirilmektedir.
Örneğin bir kullanıcı, 1 BTC’yi 20.000 dolardan satın aldıysa ve bu BTC’yi daha sonra 30.000 dolar karşılığı bir ürün satın almak için kullandıysa, 10.000 dolarlık kazanç üzerinden vergiye tabi tutulması gerekebilir. Bu durum, ödeme yapan kişinin bile potansiyel vergi mükellefi hâline gelmesi anlamına geliyor.
ABD’de Bitcoin vergilendirmeleri
Amerikan Gelir İdaresi (IRS), Bitcoin’i açıkça “mülk” olarak tanımlamaktadır. Bir kişi Bitcoin ile ödeme yaptığında, BTC’nin ilk satın alındığı değer ile harcandığı zamandaki değer arasındaki fark üzerinden sermaye kazancı vergisi hesaplaması yapmaktadır. Bu işlem küçük meblağlar için bile raporlama yükümlülüğünün doğması anlamına gelmektedir. Ayrıca Bitcoin ile ödeme kabul eden işletmeler, bu geliri Amerikan doları cinsinden beyan etmek zorundadır. ABD’de kripto ile yapılan her ödeme, potansiyel bir vergi olayı olarak değerlendirilir.
İngiltere’de Bitcoin vergilendirmeleri
Birleşik Krallık’ta vergi otoritesi HMRC (Her Majesty’s Revenue and Customs), bireylerin Bitcoin ile yaptığı ödemeleri sermaye kazancı kapsamında değerlendirmektedir. Eğer bir kişi Bitcoin ile ürün ya da hizmet satın alıyorsa, BTC’nin alış ve satış fiyatı arasındaki fark üzerinden sermaye kazancı vergisi ödemesi gerekebilir. İşletmeler içinse Bitcoin ile alınan ödemeler, “ticari gelir” olarak kabul edilir ve KDV dahil olmak üzere tüm vergisel yükümlülüklere tabidir. Bu da ABD’ye kıyasla daha net bir düzenleme yapıldığı anlamına gelmektedir.
Avrupa Birliği’de Bitcoin vergilendirilmelerinde belirsizlikler devam ediyor
Avrupa Birliği genelinde Bitcoin’in vergilendirilmesi konusunda tam anlamıyla standartlaşmış bir uygulama bulunmamakta. Avrupa Adalet Divanı’nın 2015 tarihli kararına göre Bitcoin alış-satışı KDV’den muaf tutulmuş durumda olsa da bu karar ödemelerdeki gelir vergisi yükümlülüğünü etkilemiyor.
Almanya, Fransa ve Hollanda gibi ülkelerde kripto ödemeleri hâlâ gelir vergisi ve ticari kazanç hükümlerine göre ayrı ayrı ele alınıyor. Birçok ülkede, ödeme kabul edenlerin bunu ticari gelir olarak beyan etmesi bekleniyor.
