Satoshi Nakamoto Bitcoin’in temellerini tanıttığı 2008 yılında tamamen eşler arası çalışan merkeziyetsiz bir dijital para birimi önerisi yapmış olsa da Bitcoin günümüzde bu temel tanımın da ötesine geçerek çok daha geniş bir grubun takip ettiği yatırım ürünü olarak da kabul ediliyor.
Bitcoin white paper‘ında BTC fiyatı merkeziyetsiz yapısı gereği eşler arasındaki güven duygusuna bağlı olarak bir fiyat değerlemesi alarak 21 milyonluk sınırlı arzıyla bu fiyattaki dengeyi koruma üzerine kurulmuştur. Ancak zaman içerisinde çok daha karmaşık bir dinamik yapıya ulaşan BTC, on-chain veriler, küresel ekonomideki gelişmeler ve yatırımcı duyarlılığı gibi detaylar ile fiyattaki volatilite değişken olabilmekte ve fiyat artışı veya düşüşü yaşanabilmektedir.
Arz-talep dengesi ve 21 milyonluk sınırlı arz
Bitcoin’in ekonomik modelinin temeli, arzın temelde yer alan kodlarda matematiksel olarak sınırlandırılmış olmasına dayanmaktadır. 21 milyonla sınırlandırılmış olan toplam arz, BTC’yi enflasyona karşı dayanıklı olması açısından Satoshi Nakamoto tarafından tasarlanan temel detaylardan birisidir.
21 milyon ile sınırlı olan arza ek olarak dolaşımdaki arzın daha da kısıtlı olması gibi detaylar nedeniyle arz-talep dengesi çok daha hızlı bir şekilde değişebilmektedir. Talepteki artış sınırlı arz nedeniyle fiyat yükselişi yaratırken, yatırımcı duyarlılığının sert bir şekilde gerilemesi talebi de düşürerek fiyatı düşürmektedir. Bitcoin için sık sık kullanılan “dijital altın” ifadesi de altın gibi sınırlı arzına yapılan atfa dayanmaktadır.
Küresel ekonomik gelişmelere bağlı yatırımcı duyarlılığı
Bitcoin merkeziyetsiz yapısıyla küresel ekonomiden daha az etkilenmek üzere tasarlanmış olsa da yatırımcıların küresel piyasalara hala doğrudan bağlı olması nedeniyle yatırımcı duyarlılığını etkilemeye devam etmektedir. Örneğin FED’in aldığı faiz kararları veya ABD’den gelen enflasyon verileri ABD’li yatırımcılar başta olmak üzere küresel yatırımcıalrın duyarlılığını olumlu veya olumsuz etkileyebilmektedir.
Risk iştahı arttıkça yatırımcıların yatırım ürünlerini çeşitlendirmesinin de etkisiyle Bitcoin ve kripto paralara yatırım akışı hız kazanır ve sınırlı arzın da etkisiyle fiyatta bir artış beklentisi ortaya çıkar.
Bitcoin halving etkisi
Bitcoin protokolü her 210.000 blokta bir gerçekleşen halving (yarılanma) olayı, madencilere verilen BTC ödülünü yarıya indirir. Bu durum, piyasaya giren yeni BTC miktarını azaltarak arzın artışını daha da yavaşlatır. Tarihsel olarak halving sonrası dönemlerde, azalan yeni arz ve değişmeyen ya da artan talep sebebiyle BTC fiyatlarında belirgin artışlar görülmüştür. 2012, 2016 ve 2020 halving döngüleri bu paterni destekleyen örnekler sunar. Ancak 2024 yılında yaşanan halving’in ardından fiyat performansı beklentileri karşılayamamıştı.
Arzı sınırlayan diğer gelişmeler
Elbette Bitcoin’in arzını sınırlayan temeller sadece bunlarla sınırlı kalmamaktadır. Kripto para piyasasında sık sık takip edilen balinaların hareketleri başta olmak üzere birçok detay yine arzı kısıtlamaktadır.
- Balinalar tarafından yapılan alımların artmasıyla birlikte sınırlı olan arz azalarak bir talebin karşılanması zorlaşır ve Bitcoin fiyatı arz-talep dengesiyle birlikte yükselir.
- Borsalardan çekilen Bitcoin’lerin dolaşımdan da çekilmesiyle birlikte arz baskısı yaşanır.
- Spekülatif olarak Bitcoin fiyatının artacağına yönelik beklentiler ile birlikte yatırımcıların risk iştahı artabilir ve bu da hızlı bir alım dalgası yaratarak fiyatta olası bir artışı destekler.
- Kripto para analistleri ve kripto para haber sitelerinde Bitcoin’e yönelik olumlu haberlerin artış göstermesiyle birlikte yatırımcı duyarlılığı olumlu etkilenebilir.
- Bitcoin’in bir ülke tarafından resmen tanınması veya regülasyonlara uygun olarak düzenlenmesi yatırımcı duyarlılığını olumlu etkileyerek yatırım olasılıklarını arttırabilir.
- Bitcoin ile ödeme kabul eden yerlerin artması da dolaylı yoldan arzı sınırlayabilir veya kullanıcıların daha çok itibari para gibi görmesinin önünü açarak Bitcoin fiyatını yükseltmesine yardımcı olabilir.
